Ερμηνεία ψαλτικών όρων που συναντούμε στις ιερές Ακολουθίες της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας κατ΄αλφαβητική σειρά. Μέρος 1

 Αίνοι.

 Οι ψαλμοί 148, 149 και 150 ονομάζονται ψαλμοί των Αίνων, επειδή οι περισσότεροι στίχοι τους αρχίζουν με τη φράση "Αινείτε τον Κύριον" . Μέρος των στίχων των ψαλμών αυτών συνοδεύουν τα τροπάρια των Αίνων.

'Αμωμος.
Ο άμωμος είναι ο 118 ψαλμός του Δαυίδ  που η αρχή του είναι : "Μακάριοι οι άμωμοι εν οδώ οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου" Είναι το κύριο θέμα του καθημερινού Μεσονυκτικού από τη Δευτέρα έως τη Παρασκευή. Επιλεγμένοι στίχοι του Αμώμου ψάλλονται στην αρχή των νεκρωσίμων ακολουθιών.


Αναβαθμοί.
Αναβαθμοί ονομάζονται οι ψαλμοί 119 έως  133 .Στο αρχαίο Ισραήλ ψάλλονταν από ψάλτες κατ΄αντιφωνία που στέκονταν σε κάθε σκαλοπάτι από τις 15 βαθμίδες ( σκαλοπάτια) που οδηγούσαν από την αυλή του Ναού του Σολομώντα στο Ιερό. Από τους 15 αυτούς ψαλμούς των αναβαθμών δανείστηκε ο ιερός υμνωδός τους 75 αναβαθμούς της Οκτωήχου οι οποίοι ψάλλονται στον Ορθρο κάθε Κυριακής. Στους αναβαθμούς φανερώνεται  η υψηλή θεολογία της υπερουσίου Τριάδος και ο ύμνος προς αυτήν στα Δόξα.... και Νυν......

Αναστάσιμα τροπάρια.
Τα Αναστάσιμα τροπάρια υμνούν την Ανάσταση του Κυρίου και ψάλλονται σε όλες τις Κυριακές.

Ανοιξαντάρια.
Είναι οι τελευταίοι στίχοι του Προοιιμιακού ψαλμού από του στίχου :  " Ανοίξαντός σου την χείρα" ψαλλόμενοι αργά και μελωδικά με δοξολογικά εφύμνια κατά τις μεγάλες εορτές.

Αντίφωνα
Τα αντίφωνα είναι τροπάρια που ψάλλονται από δύο χορούς ψαλτών κατ΄ανταπόκριση. 

Απολυτίκια.
Προέρχονται από το ρήμα απολύω ,καθ' όσον κατά κύριο λόγο ψάλλονται πριν από την απόλυση του Εσπερινού.  Κατ΄επέκταση η ορολογία "Απολυτίκιο" χρησιμοποιείται και στον Όρθρο, στις Ωρες και στη Θεία Λειτουργία.

Απόστιχα. 
Τα απόστιχα είναι τροπάρια που ψάλλονται στον Εσπερινό μετά την Είσοδο και στον όρθρο πριν από την απόλυση ( Εάν δεν ακολουθήσει Θεία Λειτουργία μετά τον όρθρο). Διαφέρουν από τα στιχηρά τροπάρια ως προς τους ψαλμικούς στίχους που τα συνοδεύουν που προτάσσονται από αυτά. Οι στίχοι των αποστίχων είναι κατ΄απιλογή, ενώ των στιχηρών είναι συνέχεια από τον στιχολογούμενο ψαλμό.
Τα Απόστιχα διακρίνονται : 
1) Σε Αναστάσιμα  που αναφέρονται στην Ανάσταση του Κυρίου.
2) Σε Σταυρώσιμα που αναφέρονται στα πάθη και στο Σταυρ'ο του Κυρίου.
3) Σε Μαρτυρικά  που αναφέρονται στους Μάρτυρες.
4) Σε Νεκρώσιμα που αναφέρονται στους κεκοιμημένους.
5) Σε Κατανυκτικά που αναφέρονται στις δεήσεις μας με κατάνυξη . 

Απόστολος.
Ο Απόστολος είναι Εκκλησιαστικό βιβλίο που περιέχει περικοπές από τις Πράξεις και τις Επιστολές των Αποστόλων της Καινής Διαθήκης, που διαβάζονται κατά τη διάρκεια ολοκλήρου του έτους , καθ'ως και στις διάφορες εορτές των Αγίων κλπ και σε ορισμένες τελετές Μυστηρίων καθώς και στις λοιπές ακολουθίες της Εκκλησίας.

Αποστολικά .
Τα Αποστολικά είναι τροπάρια που εγκωμιάζουν τους Αποστόλους. Βρίσκονται κάθε Πέμπτη στην Παρακλητική ( Λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας) και στις Ακολουθίες των εορτών των Αποστόλων.

Η Αρτοκλασία

Η Αρτοκλασία είναι τελετή που τελείται σε ανάμνηση της ευλόγησης από τον Κύριο των πέντε άρτων στην έρημο. Ο άρτος συμβολίζει τον Κύριο που είναι ο άρτος της ζωής, που κατάβηκε από τον ουρανό. Η ευλογία του ψωμιού του κρασιού και του λαδιού αποσκοπεί στον αγιασμό των πιστών  που θα φάνε από αυτά τα ευλογημένα αγαθά  και που συμβολικά αναφέρονται στο σώμα και στο αίμα του Κυρίου και στην αρετή της ελεημοσύνης και κάθε αγαθής πράξης.

Συνεχίζεται

Κωνσταντίνος Στρατής
Ερασιτέχνης ψάλτης